Bu yazımızda biohacking ile ilgili: Türleri, nasıl işe yaradığı, nasıl en güvenilir şekilde yapılacağı, kan testleri, biyoteknoloji ile karşılaştırma, nootropikler ve biohacking’in nasıl yapıldığı konularını ele alıyoruz. *Nootropikler (halk arasında zeka artırıcı olarak da bilinir), sağlıklı bireylerde dikkat, hafıza, yaratıcılık ve motivasyon gibi zihinsel işlevleri artırmak amacıyla kullanılan ilaç ya da besin takviyelerinin genel adı.
Biohacking nedir?
Biohacking’i, bireylerin kendi biyolojileri yani bedenleri üzerinde kontrol sahibi olması olarak tanımlayabiliriz. Aslında adı üzerinde bir tür bedeninizi hack’leme! Çoğu “biohacker” için bu durum, sağlıklarını geliştirmek için kademeli olarak diyetler veya yaşam tarzında değişiklikler yapmayı içerir. Biohacking, hızlı kilo vermeden gelişmiş beyin fonksiyonuna kadar sağlıkla ilgili birçok olumlu şey sağlar. Ancak, en iyi biohacking sonuçları, vücudunuz için neyin işe yaradığı konusunda iyi bilgi sahibi olduğunuzda ve tabii bir de dikkatli olunduğunda gelir.
Biohacking’in nasıl çalıştığını ve nasıl güvenle yapılabileceğini öğrenmek için okumaya devam edin!
Türleri nelerdir?
Biohacking, birçok forma sahiptir. En popüler üç türüyse; nutrigenomik, kendin yap bio (DIY biology) ve grinder’dır.
Nutrigenomik: Nutrigenomik, yediğiniz yiyeceklerin genlerinizle nasıl etkileşimde bulunduğuna odaklanır. Bu popüler, ancak hala araştırılan, tartışmalı biohacking türü, vücudunuzun toplam genetik ifadesinin, farklı besinlerin sağlığınızı nasıl etkilediğini test ederek zamanla haritalanıp optimize edilebileceği fikrine dayanır.
Nutrigenomik ayrıca farklı besinleri tükettiğinizde nasıl hissettiğinizi, düşündüğünüzü veya davrandığınıza bakar.
DIY-Kendin yap bio: Kendin yap bio (DIY-Do It Yourself bio), bilimsel alanlarda eğitim ve deneyime sahip kişiler tarafından öncülük edilen bir biohacking türüdür.
Bu türü uygulayan biohacker’lar, uzman olmayanlara, kendi vücutlarında yapabilecekleri deneyler için ipuçları ve teknikler paylaşarak yardımcı olurlar. Ancak bunu, kontrol altındaki tıbbi laboratuvar ortamları dışında yaparlar.
Grinder: Grinder, insan vücudunun her parçasının hack’lenebileceğini benimseyen bir biohacking altkültürüdür. “Grinder” terimi, biohacking topluluğunda genellikle vücuda çeşitli implantlar ekleyen veya birtakım cihazlarla vücudu geliştiren kişileri tanımlamak için kullanılır. Örneğin, manyetik implantlar veya biyonik uzuvlar, bir grinder’ın kullandığı araçlardandır.
Genellikle, grinder’lar vücutlarını çeşitli aletler, kimyasal enjeksiyonlar, implantlar ve vücutlarına koyabilecekleri her şeyin bir kombinasyonu ile optimize ederek “siborg” (cyborg) dönüşmeyi amaçlar. *Siborg: Kişisel duyularını, yeteneklerini geliştirmek için kendi vücuduna kalıcı olarak yerleştirilmiş veya kalıcı olarak tutturulmuş elektronik bir cihaza sahip kişiye denir.
“Biohacking’i, bireylerin kendi biyolojileri yani bedenleri üzerinde kontrol sahibi olması olarak tanımlayabiliriz.”
Nutrigenomik işe yarıyor mu?
Nutrigenomik, birkaç şekilde bedeninizi “hack”leyebilir, örneğin:
1. Genetik olarak yatkın olduğunuz bir hastalığı geliştirme riskinizi azaltır.
2. Fiziksel, zihinsel veya duygusal değişiklikler elde etmenize yardımcı olur. Örneğin kilo vermek veya depresyon belirtilerini azaltmak gibi.
3. Kan basıncınız ya da bağırsak bakterileriniz gibi bir vücut fonksiyonunu optimize eder.
Aynı zamanda şunu da hatırlatmakta yarar var: Yiyecekler genlerinizi etkiler. Ancak herkesin vücudu diyet veya alışkanlıklardaki değişikliklere aynı şekilde yanıt vermez.
2015 tarihli bir nutrigenomik araştırma incelemesi, küçük gen ifadesi değişikliklerinin daha büyük bulmacanın yalnızca bir parçası olduğunu önermektedir. Egzersiz, stres seviyeleri ve kilo gibi diğer faktörler, yiyeceklere vücudunuzun yanıtında rol oynar.
Kendin Yap Biohacking (DIY Bio) ve grinder biohacking işe yarıyor mu?
Kendin Yap Biohacking ve Grinder deneylerinin istenen sonuçları elde ettiği yönünde birçok örnek bulunuyor.
2015 tarihli bir Gizmodo makalesinde, gece görüşü kazanmak için gözlerine Chlorin e6 adlı kimyasal bir bileşik enjekte eden bir adamın profili çıkarıldı. Bu enjekte bir bakıma işe yaramıştı ve adam, gece ormanda hareket eden insanları seçebildi. Bunun nedeni, Chlorin e6’nın geçici olarak gözlerinizde fotosensitizer olarak bilinen molekülleri değiştirmesidir. Bu, gözlerinizdeki hücreleri ışığa daha duyarlı hale getirir. Ancak insan vücudu üzerinde yapılan herhangi bir deneyde ya da değişiklikte olduğu gibi, tehlikeli veya ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Kendin Yap Biohacking, bu konuda eğitimli değilseniz zor olabilir. 2017 tarihli bir UC Davis Hukuk İncelemesi, zararlı biyolojik ajanlara maruz kalmanın sağlık problemlerine neden olabileceği veya uluslararası biyoterörizm yasalarını ihlal edebileceği konusunda önemli bir uyarıda bulundu.
Grinder etiği tehlikeli olabilir. Bunu bir örnekle açıklayalım: 2018’de New York Times bir haberinde hastanelerde güvenli alanlara erişmek için vücutlarına RFID çipleri yerleştiren veya “dahili” kulaklıklara sahip olmak için kulaklarına sesi artıran mıknatıslar koyan grinder’lara yer vermişti. * RFID (Radyo Frekanslı Tanımlama) çipleri, radyo dalgaları kullanarak nesneleri otomatik olarak tanımlamak ve takip etmek için kullanılan küçük elektronik cihazlardır. Bu kulağa çok fütüristik gelebilir ancak vücudunuza yabancı cisimler yerleştirmek sizi kronik enfeksiyonlara neden olabilecek inflamatuar reaksiyonlara maruz bırakabilir. Ayrıca kansere yakalanma riskinizi de artırabilir. O nedenle doktor kontrolünde ilerlemeniz önemlidir.
Peki biohacking güvenli mi?
Biohacking’in bazı türleri güvenlidir. Örneğin, uzman kontrolünde belirli takviyeleri almak veya diyetinizde değişiklikler yapmak gibi. Ayrıca RFID implantları gibi bazı vücut modları da bir tıp uzmanının gözetiminde yapılabilir. Öte yandan bazı biohacking metotları güvensiz, hatta yasadışı olabilir. Örneğin Kendin Yap (DIY) temelli bazı biohacking yöntemleri güvenilir değil ve hatta yasa dışıdır. DIY biohacking ve grinder bazen araştırma tesislerinde güvenilir olmayan ya da etik kabul edilmeyen deneylere odaklanır. İnsanlar üzerinde deney yapmak, yalnızca kendiniz üzerinde olsa bile, istenmeyen sonuçlar ya da ortaya çıkabilecek zararlar nedeniyle biyolojide büyük bir tabu olarak kabul edilir çünkü beklenmeyen sonuçlar veya zararlar oluşabilir.
2017 tarihli bir Brookings Enstitüsü raporu, biohacking’in aynı anda bilimi herkese açık hale getirirken sayısız yeni güvenlik endişesi de getirdiğini belirtir. İnsanlar üzerinde genleri değiştirmek veya başka şekillerde deney yapmanın uzun vadeli sonuçlarını anlamak, geleneksel, kontrol edilen deneyler olmadan zor olabilir.
Düzenli kan testleriyle nasıl biohacking yapabilirsiniz?
Kan testleri, etkili biohacking için birer anahtardır. Vücudunuzun çeşitli besinler ve bileşenler gibi plazma ve hücre sayısı seviyeleri hakkında size çok şey söyler.
Kan testleri, diyetinize yeni eklediğiniz bir yiyeceğin vitamin seviyelerinizi etkileyip etkilemediğini veya belirli bir biyolojik süreci başarmaya yardımcı olup olmadığını size bildirir. Örneğin, daha fazla bilişsel fonksiyon için B12 vitamini takviyeleri almadan önce ve sonra kan testi yaptırmak, takviyelerin B12 seviyelerinizi etkileyip etkilemediğini gösterir.
Düzenli kan testleri olmadan da biohacking yapabilirsiniz. Ancak doktor kontrolünde düzenli testlerle ilerlemek her zaman en ideal olan yöntemdir. Beslenmenizi veya alışkanlıklarınızı değiştirmek, genel sağlığınızda olumlu etki eder. Ayrıca sindirim problemleri veya baş ağrıları gibi sorunlarınızı olumlu şekilde etkiler. Ancak kan testleri size işlem yapabileceğiniz ham veriler verir. Hücresel düzeyde biohacking’inizin işleyip işlemediğini size söyler.
Biohacking ile biyoteknoloji arasındaki fark nedir?
Biyoteknoloji, teknolojik ilerlemeyi bilgilendirmek için biyolojik süreçlerin incelenmesine atıfta bulunan geniş bir terimdir. Biyoteknoloji, bira yapımında bakteri türlerinin kullanılmasından, CRISPR kullanılarak genlerin düzenlenmesine kadar çeşitlilik gösterebilir. *CRISPR: Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats yani DNA dizilimleri kümesidir.
Biyoteknolojideki ilerlemeler veya öğrenimler genellikle biohacking deneylerini etkiler ve tabii bunun tersi de geçerlidir. Örneğin, birçok biohacker biyoteknolojik son gelişmelerden fikir ve veriler kullanır. Biyoteknologlar da biyoteknoloji araştırmalarında yön belirlemek için biohacker’lar tarafından yapılan deneylere bakar.
Biohacking için biyoteknolojiye ihtiyacınız yoktur. Grinder’lar genellikle biohacking amaçları için biyoteknolojiyi en aktif kullananlardır. Ancak yaşamınızdaki alışkanlıklarınız konusunda ya da diyet değişiklikleri için biyoteknoloji gerekmez.
Nootropiklerle nasıl biohack yapılır?
Daha önce de belirttiğimiz gibi nootropikler, bilişsel işlevi artırmak için kullanılan doğal, takviye veya yiyecek-içecek formundaki maddelerdir. Nootropikler ruh halinizi, üretkenliğinizi ve dikkat sürenizi artırabilir.
Nootropikler özellikle son yıllarda Silikon Vadisi’nde oldukça revaçta. Birçok girişim sermayesi fonlu firmalar nootropiklere odaklanıyor. Bu biohack etrafında büyük bir Reddit topluluğu bile var.
Muhtemelen zaten yaygın bir nootropik olan kafeini denemişsinizdir. Diğer yaygın kullanılan nootropikler arasında pirasetam bulunur. Pirasetam, bilişsel fonksiyonu iyileştirmek için kullanılan bir ilaçtır.
Nootropiklerin güvenliği tartışmalıdır. Takviye formunda, nootropikler FDA tarafından düzenlenmez. *FDA: Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç İdaresi’nin (Food and Drug Administration) kısaltmasıdır. FDA, ABD’de gıda, ilaç, kozmetik, biyolojik ürünler ve tıbbi cihazlar gibi ürünlerin güvenliğini ve etkililiğini sağlamakla görevlidir. Ayrıca, tıbbi araştırmaların düzenlenmesi ve kamu sağlığı konularında rehberlik sağlar.
Yiyecek ve içeceklerde, nootropikler genellikle yüksek seviyelerde tüketilmedikçe güvenlidir. Örneğin, fazla kahve kafein aşırı dozuna neden olabilir. Nootropik olarak kullanılan ilaçlar, tıbbi bir profesyonel tarafından yönlendirildiği şekilde kullanılmadıkça tehlikeli olabilir.
Biohacking için nootropiklere ihtiyacınız yoktur. Bunlar aslında, hızlı sonuçlar için vücudunuzun birkaç saat veya daha az sürede metabolize edebileceği maddeler olduğu için popülerdir diyebiliriz. Ancak tabii bilinçli kullanıldığında biohacking için önemli bir yere sahiptir.
Evde yapabileceğiniz 4 basit biohacking uygulaması
İşte evde deneyebileceğiniz biohacking önerileri.
1. Kafein alın: Kafein, iyi bir üretkenlik artırıcı olarak bilinir. Günde 226.8 gram kadar kahve, yeşil çay veya bitter çikolata gibi kafeinli yiyecek-içecekleri tüketebilirsiniz. Kafeininizi her gün aynı saatte alın ve sonrasındaki dakikalarda veya saatlerde nasıl hissettiğinizi bir günlüğe not edin: Daha mı odaklanmış hissediyorsunuz? Yoksa daha mı endişeli? Yorgun? Bu soruların yanıtlarına göre dozajı hedefinize en uygun miktarı bulana kadar ayarlayın. *Kafeine alerjiniz varsa ya da herhangi bir hastalığın tedavisi için halihazırda ilaç kullanıyorsanız doktora danışmalısınız.
Hatta biohacker dokunuşuyla hazırlanmış bir kahve bile var, buna “bulletproof coffee” denir. Bu kahve, orta zincirli trigliseridler (MCT) yağı gibi bileşikler içerir, bu da bir enerji artırıcı ve kilo kaybı aracı olarak bilinir. Ancak bulletproof kahvesinin güvenliği konusunda tartışmalar bulunuyor. Eğer kahvenizi bu şekilde biohack’leyecekseniz ve özellikle altta yatan sağlık sorunlarınız varsa, öncelikle doktorunuza danışın.
2. Bir eliminasyon diyeti deneyin: Adından da anlayacağınız gibi bir maddeyi diyetinizden elimine edecek yani eleyeceksiniz. Eliminasyon diyetiyle, diyetinizden çıkardığınız o şeyi sonra vücudunuzun nasıl tepki verdiğini görmek için yavaşça yeniden almaya başlayacaksınız. Bu; bir yiyeceğe alerjiniz olduğunu düşünüyorsanız veya bir yiyeceğin -örneğin süt ürünleri, kırmızı et veya işlenmiş şeker gibi- inflamasyona neden olduğundan endişeleniyorsanız oldukça tercih edilen bir yöntem.
Bir eliminasyon diyetinin iki temel adımı vardır:
1. Diyetinizden bir veya daha fazla yiyeceği tamamen çıkarın.
2. Yaklaşık iki hafta bekleyin, sonra diyetinize yavaşça çıkarılan yiyecekleri yeniden tanıtın.
İkinci, yani yeniden tanıtma aşamasında, şu gibi herhangi bir semptomun ortaya çıkmasına dikkat edin:
-döküntüler
-sivilceler
-ağrı
-yorgunluk
-mide ağrısı
-ishal
-kabızlık
-diğer anormal semptomlar
Bu, o yiyeceğe alerjiniz olabileceği anlamına gelebilir.
3. Ruh halinizi yükseltmek için biraz mavi ışık alın: Güneşten gelen mavi ışık, ruh halinizi yükseltmenize veya bilişsel performansınızı artırmanıza yardımcı olur. Günde birkaç saat daha fazla güneş ışığı alın (yaklaşık 3-6 saat veya kendi yaşam standardınıza göre gerçekçi olan neyse o kadar). Tüm bunları yaptıktan sonra kendinizde herhangi bir değişiklik olup olmadığına bir bakın. Ancak unutmayın ki güneş ışığı, telefon ve bilgisayar ekranlarından yayılan aynı mavi ışığı içerir. Bu ışık, sirkadiyen ritminizi kesintiye uğratarak sizi uyanık tutabilir. Ayrıca güneşteyken SPF 15 veya daha yüksek bir güneş kremi kullanmayı unutmayın. Bu, cildinizi güneş hasarından koruyabilir.
4. Aralıklı orucu deneyin: Örneğin öğle saatiyle ile 20.00 arasında sekiz saatlik bir süre boyunca yemek yiyebilir, ardından ertesi gün öğlene kadar oruç tutabilirsiniz. Ancak kadınların özellikle regl dönemlerinde ve menopoz halinde özellikle dikkat etmeleri gerekir. Dolayısıyla aralıklı oruç yapmadan önce bir beslenme uzmanına danışmanızı öneririz.
İşte aralıklı orucun bazı önemli faydaları:
-Vücudunuzun daha verimli bir şekilde yağ yakmasını sağlamak için insülin seviyelerini düşürür.
-Hücrelerinizin hasarlı dokuları onarmasına yardımcı olur.
-Kanser gibi hastalıklardan korunmanıza yardımcı olur.
Eliminasyon diyetine başlamadan önce…
* Diyabetiniz varsa veya kan şekerinizi düzenleme sorununuz varsa
* Düşük tansiyonunuz varsa
* İlaç alıyorsanız
* Yeme bozukluğu geçmişiniz varsa
* Hamileyseniz veya emziriyorsanız
bir eliminasyon diyetine başlamadan önce doktorunuza danışın.
Dikkat etmekte yarar var
Biohacking, uzun ve sağlıklı bir yaşam için birçok avantaja sahiptir. Bazı formları evde yapmak kolaydır ve bir şeyler ters giderse kolayca tersine çevrilebilir. Ancak genel olarak dikkatli olmanızda yarar var. Tüm uygun önlemleri almadan kendiniz üzerinde deney yapmak beklenmedik yan etkilere yol açabilir.
Diyetinize herhangi bir önemli değişiklik yapmadan önce bir doktor veya beslenme uzmanıyla konuşun. Ve vücudunuza herhangi bir yabancı madde yerleştirmeden önce kendi araştırmanızı yapın.
Biohacking işe yarıyor mu?
Biohacking gerçekten biyolojinizi değiştirir mi? Hem evet hem hayır! Bunu şu şekilde açıklayabiliriz: Bazı biohacking yöntemleri, diyabet yönetimi gibi biyolojik süreçlerde doğrudan değişikliklere neden olabilir. Ancak, diğerleri daha çok yaşam tarzı değişiklikleri üzerinden dolaylı olarak etki eder ve biyolojinizi etkileme potansiyeline sahiptir. Sonuç olarak, biohacking’in biyolojinizi nasıl değiştirdiği, uyguladığınız yöntemlere, vücudunuzun tepkisine ve ne kadar düzenli olarak uygulandığına bağlı olacaktır. Ayrıca hemen hatırlatalım: Her zaman bir uzman kontrolünde ilerlemenizde fayda var.
